Τα τρέχοντα επιστημονικά και νομικά δεδομένα για το εξασθενές χρώμιο στο πόσιμο νερό

Του Γιάννη Ζαμπετάκη

Επικ. Καθηγητή Χημείας Τροφίμων, ΕΚΠΑ

izabet@chem.uoa.gr

Για την πλήρη και ξεκάθαρη επιστημονική, πάνω και πέρα από κάθε είδους πολιτική σκοπιμότητα, ενημέρωσή σας, θεωρώ σκόπιμο να (υπεν)θυμίσω τα εξής επιστημονικά και νομικά δεδομένα:

• η Αρχή της Προφύλαξης επιβάλλει, ενόψει της πιθανολογούμενης σοβαρότητας της βλάβης για την Υγεία και την Ασφάλεια και το Περιβάλλον, τη λήψη μέτρων προστασίας από την Πολιτεία, ακόμη και χωρίς να έχει αποδειχθεί πλήρως το υπαρκτό, η ένταση και η σοβαρότητα του κινδύνου,
• η εν λόγω Αρχή της Προφύλαξης για τα τρόφιμα (και το νερό συνεπώς) περιγράφεται στο άρθρο 7 του ΕΚ 178/2002,
• η Ιταλία έχει θέσει όριο για το εξασθενές χρώμιο στα επιφανειακά νερά που προορίζονται για παροχή πόσιμου νερού τα 5 μg/l (Dlfs 152/1999 integrato con Dlgs 258/2000),
• ο αρμόδιος Ειδικός Γραμματέας Υδάτων του ΥΠΕΚΑ, στις 8.2.2010 κατά τη διάρκεια ημερίδας στα Οινόφυτα, σχετικά εξήγγειλε μεταξύ άλλων μέτρων και τη θέσπιση ειδικού ορίου για το εξασθενές χρώμιο στο πόσιμο νερό για να διασφαλιστεί η κατανάλωση ασφαλούς πόσιμου νερού,
• η υπ’αριθμ. 1158/2010 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Χαλκίδας καθόρισε όριο για το εξασθενές χρώμιο στο πόσιμο νερό της περιοχής των Μεσσαπίων τα 2 μg/l,
• τον Ιούλιο του 2011 δημοσιεύθηκε η έκθεση του Γραφείου για την Διαχείριση Περιβαλλοντικού Κινδύνου της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος της Καλιφόρνια (Office of Environmental Health Hazard Assessment (OEHHA) of the California EPA) σύμφωνα με την οποία, η κατανάλωση νερού με περιεκτικότητα 0,02 μg/l σε εξασθενές χρώμιο οδηγεί σε ένα επιπλέον καρκίνο ανά 1.000.000 κατοίκους. Με αυτή την έκθεση, έχει θεσπισθεί ως «Στόχος για τη Δημόσια Υγεία» (Public Health Goal) τα 0,02 μg/l και έχει ξεκινήσει από τότε η νομική διαδικασία ώστε μέσα στο 2012 αυτός ο «Στόχος για τη Δημόσια Υγεία» να γίνει Νόμος,
• Το Υπ. Υγείας με την εγκύκλιο ΔΥΓ2/οικ.64340/7.6.2011 ορίζει ότι «…κρίνεται σκόπιμο στα πλαίσια της συμπληρωματικής παρακολούθησης του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης…να γίνει συστηματική καταγραφή των συγκεντρώσεων του εξασθενούς χρωμίου στο πόσιμο νερό, για μια περίοδο ενός έτους σε επίπεδο χώρας…»,
• Ο Συνήγορος του Πολίτη έχει πρόσφατα επισημάνει όλα τα παραπάνω σε δύο επίσημα έγγραφά του (140025/34269/6.12.2011 και 20553/09/2.4/17.1.2012) για τον Ασωπό και την Μεσσαπία Ευβοίας, αντίστοιχα,
• στις 19.1.2011, ο ΕΦΕΤ με το δελτίο Τύπου «Επίσημος Ελεγχος Εμφιαλωμένων Νερών έτους 2011» ενημέρωσε το καταναλωτικό κοινό ότι: «Σημειώνεται ότι για το έτος 2012, ο ΕΦΕΤ έχει ήδη προγραμματίσει τη συνέχιση σχετικών επισήμων ελέγχων, για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Επιπλέον, στο πλαίσιο της αξιολόγησης τυχόν αναδυόμενων κινδύνων, έχει δρομολογηθεί η υλοποίηση αντίστοιχων διερευνητικών προγραμμάτων για παραμέτρους για τις οποίες δεν υφίστανται νομοθετικά όρια. Συγκεκριμένα, όσον αφορά στο εξασθενές χρώμιο μελετάται η ανάγκη θέσπισης εθνικού ορίου». Με αυτά τα λόγια, ο ΕΦΕΤ γίνεται η πρώτη αρχή στην Ελλάδα που σχετίζεται με τα τρόφιμα (αφού ειδικεύεται σε ελέγχους τροφίμων) και παραδέχεται δημόσια ότι το υφιστάμενο νομικό όριο για το εξασθενές χρώμιο στο νερό δεν είναι επαρκές για να διασφαλίσει την προστασία της δημόσιας υγείας,
•  στις 11.1.2012, γνωστοποιήθηκε ότι κυκλοφορεί στην ελληνική αγορά εμφιαλωμένο νερό που περιέχει μέχρι και 22 μg/l εξασθενές χρώμιο. Η εν λόγω συγκέντρωση είναι «μόλις» (sic!) 1.100 φορές πάνω από το όριο στόχο (0,02 μg/l) για τη δημόσια υγεία που έχει θέσει η Καλιφόρνια και 11 φορές πάνω από το όριο των 2μg/l της δικαστικής απόφασης (1158/30-6-2010) για τη Μεσσαπία Ευβοίας, η οποία ορίζει τα 2 μg/lt ως ανώτατο επιτρεπτό όριο περιεκτικότητας εξασθενούς χρωμίου στο νερό, ανεξαρτήτως της τιμής του ολικού χρωμίου στην Ελλάδα. Αν ένα εμφιαλωμένο νερό περιέχει εξασθενές χρώμιο 22 μg/l και βασισμένοι στα δεδομένα από την Καλιφόρνια ότι «η κατανάλωση νερού με περιεκτικότητα 0,02 μg/l σε εξασθενές χρώμιο οδηγεί σε ένα επιπλέον καρκίνο ανά 1.000.000 κατοίκους» τότε η ελληνική πολιτεία αποδέχεται έμμεσα ότι για τα 22 μg/l αυτή η πιθανότητα καρκινογένεσης είναι για ένα κάτοικο ανά 910 κατοίκους!