Του Γιάννη Ζαμπετάκη
izabet@chem.uoa.gr
environmentfood.blogspot.com
Λέκτορα Χημείας Τροφίμων και Lead Auditor (HACCP – ISO22000)
Tμήμα Χημείας
Πανεπιστήμιο Αθηνών
Το νερό είναι το πιο πολύτιμο μόριο της Γης αφού όλες οι βιοχημικές αντιδράσεις που μας κρατούν εν ζωή γίνονται σε υδατικά διαλύματα. Χάρη στο νερό ζούμε μιας και το 60% του βάρους μας είναι νερό. Το νερό έχει μοριακό βάρος (ΜΒ) 18 και με τόσο μικρό ΜΒ θα έπρεπε να είναι αέριο αλλά χάρη στο δεσμό υδρογόνου είναι υγρό κι έτσι υπάρχει ζωή στη Γη. Χωρίς νερό, δεν μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος αλλά και τα φυτά που μας χαρίζουν τρόφιμα. Στο νερό οφείλουμε το ζην αλλά και το ευ ζην αφού πολλά τρόφιμα και ποτά που μας προσφέρουν ευχαρίστηση είναι υδατικά διαλύματα (από τις φράουλες μέχρι τα αποστάγματα).
Στην χημεία και την τεχνολογία των τροφίμων, το νερό είναι κύριο συστατικό σε πολλά τρόφιμα και χρήσιμος διαλύτης σε πλήθος εφαρμογών. Το ποσοστό του νερού σε ένα τρόφιμο (εκφρασμένο ως ενεργότητα νερού) είναι ευθέως ανάλογο με το πόσο ευαλλοίωτο είναι αυτό το τρόφιμο. Για παράδειγμα, τρόφιμα με μεγάλη ενεργότητα νερού (φρούτα και γάλα) είναι πολύ ευαλλοίωτα ενώ τρόφιμα με μικρή ενεργότητα νερού (π.χ. μέλι, γλυκά κουταλιού) είναι ελάχιστα ευαλλοίωτα και άρα έχουν μεγάλη διατηρησιμότητα.
Το νερό, ως το μόριο της ζωής, θα έπρεπε να μας απασχολεί σε καθημερινή βάση. Όχι ως προς την ποσότητά του αλλά κυρίως ως προς την ποιότητά του. Εξηγούμαι με ένα «ασώπειο» παράδειγμα: σήμερα ξέρουμε ότι λίγα χιλιόμετρα πιο βόρεια από την Αθήνα, στα Οινόφυτα, στον Ωρωπό και την Αυλίδα πίνουν εδώ και πολλά χρόνια και ακόμα και σήμερα νερό με καρκινογόνο Cr(VI), αφού έχει μολυνθεί πλήρως ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας! Το Cr(VI) έχει φτάσει πλέον και στο νερό που βγαίνει από τις βρύσες των σπιτιών στη Θήβα αλλά και στα Βάγια. Το καρκινογόνο Cr (VI) εξαπλώνεται γοργά ως καρκίνωμα! Και πώς να μην εξαπλώνεται όταν ακόμα και σήμερα υπάρχουν βιομηχανίες επεξεργασίας αλουμινίου που ρίχνουν απόβλητα με 291 μg/l (ναι! 291 μg/l!) Cr (VI) στον Ασωπό ποταμό, όταν η ελληνική δικαιοσύνη (πρωτοδικείο Θηβών) έχει ορίσει ότι η συγκέντρωση του Cr (VI) στο νερό πρέπει να είναι μηδέν (0) ; ; ;
Όταν χάσουμε περίπου το 5% του νερού στο σώμα μας, αισθανόμαστε δίψα. Όταν όμως πίνουμε μολυσμένο νερό, η μεν δίψα εξαφανίζεται αλλά ο οργανισμός μας επιβαρύνεται με τους προαναφερθέντες μολυντές οι οποίοι βιοσυσσωρεύονται και επιβαρύνουν μακροπρόθεσμα την υγεία μας. Είναι συνεπώς επιστημονικά και κοινωνικά επιτακτικό να εστιάσουμε στο πρόβλημα της ποιότητας του νερού που μας διανέμουν για να πίνουμε και για να παράγουμε τρόφιμα. Σήμερα, που η ανεξέλεγκτη ρύπανση οδηγεί στο θάνατο (200 πουλιά φλαμίνκο στη λίμνη Κορώνεια τον Σεπτέμβρη του 2007, 1.000 τόνοι ψάρια στον Αμβρακικό κόλπο τον Φλεβάρη του 2008 ενώ στα Οινόφυτα οι θάνατοι από καρκίνο ήταν 6% το 1989 αλλά σήμερα είναι 36%!), το να μιλάμε για την ποσότητα του νερού και να αγνοούμε την ποιότητά του είναι τουλάχιστον επιστημονικά κοντόφθαλμο.
Για την συνολική αντιμετώπιση της υδάτινης επικινδυνότητας, θα πρέπει επίσης να μελετήσουμε και ποια τρόφιμα παράγονται στις περιοχές με μολυσμένο νερό και να κρίνουμε επιστημονικά κατά πόσον αυτά τα τρόφιμα είναι επικίνδυνα για τη Δημόσια Υγεία. Για παράδειγμα, μια πατάτα ή ένα καρότο από τη Θήβα, πόσο συνολικό χρώμιο περιέχει;
Στην περιοχή του Ασωπού που λειτουργεί η βιομηχανική ζώνη των Οινοφύτων με διατάξεις της χούντας, σήμερα υπάρχουν συγκεκριμένες εταιρείες που ρυπαίνουν με Cr (VI). Οι εταιρείες αυτές (θα έπρεπε να είναι γνωστές τόσο στους επιθεωρητές Περιβάλλοντος (Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, ΕΥΕΠ) όσο και στο Εθνικό Συμβούλιο Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ) διότι οι εταιρείες αυτές διαθέτουν και περιβαλλοντική πιστοποίηση, είτε κατά ISO14001 (με την υψηλή εποπτεία του ΕΣΥΔ και του βρετανικού ΕΣΥΔ (UKAS), είτε κατά EMAS από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Το πρότυπο ISO14001 ορίζει ρητώς ότι η εταιρεία πρέπει να έχει περιβαλλοντική πολιτική που μεταξύ άλλων να περιλαμβάνει δέσμευση για συμμόρφωση με τις εφαρμοστέες νομικές απαιτήσεις. Συνεπώς, πώς γίνεται αυτές οι εταιρείες να είναι πιστοποιημένες κατά ISO14001 ή EMAS αλλά να ρυπαίνουν με Cr (VI);
Το τελευταίο ερώτημα σχετίζεται με το καθεστώς των αδειοδοτήσεων: μια βιομηχανία (π.χ. αυτοκινητοβιομηχανία ή αεροπορική βιομηχανία) όταν δεν δηλώνει στην άδεια λειτουργίας της την επιφανειακή επεξεργασία του σασί ενός αυτοκινήτου ή ενός φτερού αεροπλάνου, τότε προφανώς αποκρύπτει την χρήση Cr (VI)! Οι νομαρχίες που δίνουν τις άδειες λειτουργίας ή οι επιθεωρητές της ΕΥΕΠ, γιατί δεν ελέγχουν στην πράξη τις πραγματικές δραστηριότητες μιας προς αδειοδότηση εταιρείας πριν της επιτρέψουν να λειτουργεί; Στους ελέγχους αυτούς, αν δεν ελεγχθεί η φάση της επιφανειακής επεξεργασίας, δεν θα βρεθεί… Cr (VI), και αυτό γίνεται σήμερα στον Ασωπό… Να πώς τα μέρη των αυτοκινήτων και των αεροπλάνων που παράγονται στον Ασωπό …ρυπαίνουν το νερό, τα τρόφιμα, τη Ζωή μας…Με άλλα λόγια, οι εμπλεκόμενες βιομηχανίες, επειδή δεν δηλώνουν αναλυτικά όλες τις χρησιμοποιούμενες διεργασίες παραγωγής σε αμφιβόλου αξιοπιστίας περιβαλλοντικές μελέτες, τότε καταλήγουν απλά να ρυπαίνουν κατά παράβαση κάθε νόμου και επιστημονικής λογικής!
Μόνο αν αντικρύσουμε κατάματα τα παραπάνω προβλήματα, θα μπορούμε να λέμε ότι μας απασχολεί σοβαρά το νερό, τα τρόφιμα και το περιβάλλον. Μέχρι τότε, μπορούμε να είμαστε δήθεν οικολόγοι αγνοώντας παντελώς την άλλη, την σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού. Μέχρι τότε, οι θάνατοι από καρκίνο στα Οινόφυτα και στον Ωρωπό θα καλπάζουν ενώ οι παλιές παράνομες αδειοδοτήσεις βιομηχανιών στην ταναγραϊκή γη θα ισχύουν καλώς…
Asopos SOS 
Σχολιάστε